W. Churchill – słowa na “Czas mroku”

30 sty W. Churchill – słowa na “Czas mroku”

Czy można być doskonałym mówcą… z wadą wymowy? Można. Winstonowi Churchillowi brakowało właściwie wszystkich cech, jakimi powinien charakteryzować się wielki orator. Niezbyt atrakcyjny fizycznie, gburowaty, wyraźnie sepleniący…a jednak porywał tłumy.

O jego przemówieniach przypomniał mi fenomenalny Gary Oldman, który brawurowo zagrał Winstona w najnowszym filmie “Czas mroku”.  Czy sam Churchill uczył się przemawiać? Czy przychodziło mu to naturalnie? Nie wiem.Wiem tylko, że tylko jego słowa mogły prowadzić naród przez “czas mroku”. Budziły emocje, dawały nadzieję i siłę. Bez względu na to, jak oceniamy samą postać brytyjskiego premiera, jego przemówienia były oratorskim majstersztykiem.

Pełna mobilizacja…języka

W okresie jednego z największych kryzysów imperium brytyjskiego, czyli od maja 1940 roku do grudnia 1941 roku, Winston Churchill przemawiał do narodu wiele razy. Jego audycji radiowych słuchało trzy czwarte społeczeństwa. To czas, kiedy słowa otuchy, wiary w ostateczne zwycięstwo i niezłomnej odwagi, były na wagę złota. A Churchill, jak powiedział Ed Murrow, amerykański dziennikarz radiowy i telewizyjny, “zmobilizował język angielski i wysłał go na wojnę”.  Czy oprócz  błyskotliwości, osobistej determinacji i lekkiego pióra jest coś, co możemy określić jako “przepis Churchilla na świetne przemówienie?” Jest kilka ulubionych figur retorycznych, które Winston stosował w swoich wystąpieniach.

1Pytanie retoryczne – czyli pytanie, zadane nie dla uzyskania odpowiedzi, lecz w celu skłonienia odbiorcy do przemyśleń na określony temat, lub dla podkreślenia wagi problemu. Stosowane pytań retorycznych pomaga skupić uwagę odbiorców, porusza wyobraźnię i wzmacnia uwagę.

W. Churchill: “Stoimy przed najcięższą próbą. Mamy przed sobą wiele, wiele miesięcy walki i cierpienia. Zapytacie – jaka jest nasza polityka? Prowadzić wojnę na ziemi, na morzu i w powietrzu z całą naszą mocą i ze wszystkich sił danych nam przez boga. Prowadzić wojnę przeciwko potwornej tyranii nie mającej sobie równych w mrocznym katalogu ludzkich zbrodni. Taka jest nasza polityka. Zapytacie – jaki jest nasz cel? Odpowiem jednym słowem. Zwycięstwo. Zwycięstwo za wszelką cenę. Zwycięstwo pomimo wszelkich okropności. Zwycięstwo bez względu na to, jak długa i ciężka prowadzi do niego droga.”

2 Powtórzenie – to zabieg zabieg stylistyczny, polegający na wielokrotnym użyciu tego samego elementu językowego. Jego celem jest podkreślenie znaczenia, zwiększenie ekspresji wypowiedzi i uzyskanie pewnej rytmiczności przemowy

W. Churchill: “Chociaż wielkie obszary Europy i wiele starych i sławnych państw wpadło lub może wpaść w ręce gestapo i całego ohydnego aparatu rządów nazistowskich, my nie osłabniemy, ani nie ulegniemy. Wytrzymamy do końca, będziemy walczyć we Francji, będziemy walczyć na morzach i oceanach, będziemy walczyć z coraz większym przekonaniem i coraz większą siłą w powietrzu, będziemy bronić naszej Wyspy bez względu na cenę, będziemy walczyć na plażach, będziemy walczyć na lądowiskach, będziemy walczyć na polach i na ulicach, będziemy walczyć na wzgórzach; nigdy się nie poddamy…”

3Gra słów – to figura stylistyczna polegająca na użyciu tych samych lub podobnie brzmiących wyrazów celem uzyskania odmiennych znaczeń, nastrojów i funkcji (podobnieństwo brzmieniowe lub semantyczne). Gra słów bywa stosowana dla osiągnięcia efektów dramatycznych lub żartobliwych.

W. Churchill:

“To nie jest koniec, to nawet nie jest początek końca. Ale być może, jest to koniec początku!”

“Jeszcze nigdy w historii ludzkich konfliktów tak wielu nie miało tak wiele do zawdzięczenia tak niewielu”

4Metafora – jest popularną figurą stylistyczną polegającą na zestawieniu ze sobą obcych znaczeniowo wyrazów, które w połączeniu przekazują znaczenie inne, niż dosłowne. Metafora uwielbia łączenie terminów pochodzących z innych dziedzin – np. odnosząc się do biznesu często mówimy: “zdobyliśmy rynki zachodnie” lub “walczymy z konkurencją”.

W. Churchill: “Czasami ludziom zdarza się potknąć o prawdę, ale większość prostuje się i idzie dalej, jakby nic się nie stało”

4 figury: pytanie retoryczne, powtórzenie, metafora, gra słów – tylko tyle i aż tyle. To pomoże w przygotowaniu emocjonującego wystąpienia. O czym jeszcze pamiętać? Czy do przepisu Churchilla można jeszcze coś dodać? Mistrz Winston jasno powiedział (bądź przypisywane są mu te słowa): “mówcy powinni mieć na uwadze nie tylko to, by wyczerpać temat, ale także, by nie wyczerpać słuchaczy…” a “dobre przemówienie powinno mieć przede wszystkim udany początek i niebanalne zakończenie. Należy jednak pamiętać, aby początek i koniec znajdowały się możliwie jak najbliżej siebie…”